162. Objectiones regis Ferdinandi I contra aliquos articulos ante electionem ejus in regem a statibus Bohemiae tabulis terree insertos post adventum dicti regis in Bohemiam sed ante coronationem 24. Febr. celebratami iisdem statibus expositae.
1527. Arch. c. r. ministerii pro rebus internis Vindobonse IV. H. 3.
Cum per nuncios et commissarios statuum inclitse coronae Bohemiae, nuper Viennae serenissimo regi Boemiae et Hungarise, domino nostro gratiosissimo nomine omnium statuum aliquot articuli in scriptis oblati fuerint, et presertim hü, quos communes status in dieta generali ante electionem Majestatis Suae proposuerunt, concluserunt et in tabulas regni inscribi fecerunt, humillime petentes, ut Majestas Sua eosdem aeeeptaret et juxta tenorem eorundem exequeretur et ultra privilegia et libertates suas confirmaret et approbaret; quos quidem articulos Majestas Sua ab eisdem nuneiis et deputatis gratiose aeeeptaverit et consenserit, cum hac tarnen conditione, quod quando eadem Majestas Sua in hoc regnum suum veniret et in eisdem articulis gravamima quaedam deprehenderet, quse pro parte ipsi coronae Bohemiae non admodum importarent et communium regni statuum libertatibus non contrariarentur, quod eadem Majestas Sua hoc idem prenominatis statibus exponi facere vellet, cunque per eorundem statuum consultationem et consensum aliquid aliud tolerabilius, ipsis vero statibus frugiferum magis repertum et propositum fuerit, ex tunc illud observaretur; sed quia prelibata Majestas Sua in consultatione oblatorum hujusmodi articulorum deprehendit aliquos ex his ita scriptos, ut si sic manere et omnino per Majestatem Suam exequutioni mandari deberent, quod Majestatem Suam antedictam et ipsam quoque coronam Bohemiae nonnihil gravarent, et ipsis statibus non solum reni jocosam sed etiam decrementum parare possent, ut ergo his obvietur et paritas observetur, eadem Majestas regia gratiose petit ab eisdem statibus regni Bohemiae, quod articulos ejusmodi et nominatim sequentes sub tali variatione et equabilitate conscribere velini, quod Majestati Suae ejusque successoribus, regibus Bohemiae tolerabiles, ipsisque statibus non sint jocosi.
Imprimis Majestas Sua deprehendit illuni articulum, qui in prefatas regni tabulas inscriptus est, nempe, quod status vita regis Bohemiae durante, sive ille habeat heredes, sive non, nullum regem eligere, nec coronare debent etc. penitus intolerabilem ipsique coronse Bohemias mfrugiferum inutilemque esse, imo hoc etiam graviorem, ubi in eo legitur, quod si unus vel plures ex corona Bohemia? ad hoc consulerent, aut illud tractarent, quod ii vita, honoře, bonis privari debeant, et si rex hoc idem per semet ipsum propositurus et tractaturus esset, quod propterea status antedicti juramento suo versus eum liberati esse deberent. Nam contingere potest, ut rex Bohemiam gubernans ita consenescere et valetudine adversa gravari possit, quod ipse tandem eam personaliter administrare nequeat, sed fortasse per consiliarios regi oporteret, qui suam utilitatem postposita republica cogitarent. Si quoque rex haberet fìlium habilem et idoneum, qui patrem suum representare, quique regno illi postea magis preesse et commodare posset, quam quod post obitum unius regis tandem aliquando prseponi et eligi deberet, unde nonnunquam multai discordiae et regno illi ruina oriri possent, ad haec complures alise rationabiles causse occurrere possunt, quod regno illi utilius ac fructuosius esset regem aliquem in alterius vita eligere, quam cum electione usque ad decessum alterius regis expectare, quare Majestas Sua gratiose petit, quod status coronse Bohemiae cum hoc articulo etiam quiescere, neque Majestatem Suam pro confirmatione interpellare velini, quum ille nunquam a Majestatis Suae precessoribus regibus Bohemiae petitus aut postulatus fuerit.
Secundo, ubi in alio quodam articulo fit mentio, quod nullus ex statibus pro alterius officio, quamdiu ipse vixerit, instare aut petere, nec etiam Majestas Kegia potestatem habere debeat, aliquem officialium privare sine aliorum officialium ac regalis judicii sive consistorii et aliorum Majestatis Suae in Bohemia consiliariorum decreto, qui quidem articulus eandem Majestatem Suam etiam non parum gravat et putat etiam Majestas Sua, quod ille prius ad alios Majestatis Suaa antecessores non fuerit delatus; si enim Majestati Suae haec potestas in hoc ademptse esse deberet, id Majestatis Suae sestimationi detrimentum, statibus rem quasi ridiculam, regno vero nullam utilitatem pareret. Quilibet enim in se perpendere debet, quod si officiales scire deberent, se ab officiis suis deponi non posse, ipsis inde occasionem prseberi, ut negligenter in suis officiis agerent, hominesque gravarent, quibus oportune medebitur, ubi Majestati Suae manus apertse fuerint. Idcirco iidem status velini eandem Majestatem Suam hoc quoque articulo liberam dimittere. Si vero status proposuerint, quod nemo alterius officium in vita sua impetere debeat, hoc Majestas Sua pro parte sua stare et permanere sinit.
Tertio, quod nec a regia Majestate nec quopiam alio aliquis incolarum regni hujus extra provinciam in judicium evocari debeat etc. videtur Majestati Suae equum et rationabile, dummodo hoc fiat in causis, quse ad cognitionem et decisionem judiciorum in hoc regno spectant.
Quarto, Majestas Sua pretendit articulum illuni confirmare non tergiversari, qui ejus tenoris est, quod si Majestas regia ex regno ilio discederet, quod ipsa regimen et gubernium aliquibus incolis coronas illius committere debeat cum consilio generalis disetse istius regni etc. nihilominus ipsi status cogitare debebunt, an non Slesite et Moravi, quandoquidem ad regnum illud pertinent, propterea gravamen aliquod sint habituri et ob id dissensio oriri possit.
Quinto, ubi in alio articulo ponitur, quod Majestas regia in causis regnum illud concernentibus nullo alio consiliario, quara Bohemis uti debeat, Me articulus videtur Maj estati Suge etiam non parum onerosus, quia multa eveniunt causa;, utpote circa mineras cameramque (?) et alia negotia, quse partim cohasrent patriis suis hereditariis et commisceri debent, in quibus exteri pro bono Majestatis Sua?, regnique etiam bene utiliterque consulere possunt, ex quo ipsi coronse longe majora bona et emolumenta, quam detrimenta emergerent. Ideo summe necessarium est, quod alii Majestatis Suae consiliarii unacum Bohemis etiam in ejusmodi causis adhibeantur. Nam si hoc non fieret, non parvam invidiam et odium utrinque hoc parere posset. Si quoque contingat Majestatem Suam regiam procedente tempore ad majores honores et dignitates per Dei gratiam devenire, ex tunc Bohemi, quibus tamen Majestas Sua illibenter carere vellet, aliis Majestatis Suìc consiliis excluderentur et non admitterentur. Nihilominus tamen Majestas Sua vult semper in causis bohemicis ante omnes consiliariis bohemicis uti.
Sexto, quod status in eorum servitiis in curia Majestatis Suae, sicut ab antiquo consvetum est, remanere debeant, petit Majestas Sua gratiose serre, quse servitia arbitrentur et qualiter ipsi ab antiquo hactenus in his tenti fuere, ut de his Majestatem Suam admoneant.
Septimo, quod Majestas regia ipsiusque successores reges Boli emise confirmationes si ve alias litteras, que in impérium expediuntur, et regnum Bohemiae concernunt, nullo alio modo, quam per cancellariam bohemicam et cancellarium regni istius et sub coronse hujus sigillo expediri debeat etc. Eadem Majestas Sua statibus antedictis significai, quod status marchionatus Moravise de hoc se multum gravatos esse dicunt, significantes etiam, quod hoc sit contra libertates et antiquas consvetudines suas, quoniam demonstrare possunt latinas et germanicas literas et libertates, quse ipsis a regibus Bohemiae datse et cum allis quam bohemico sigillis expeditse sunt, quapropter eadem Majestas Sua scire desiderai, quomodo hactenus in talibus observatum sit, quisque sigillum illud habuerit et quis ordo cum eo habitus fuerit.
Octavo, quod officia in regno Bohemiae ac in provinciis huic regno pertinentibus nulli alii quam nativo Bohemo conferii debeant, Majestas Sua rursum declarat eis, quod incolse marchionatus Moraviae et provinciarum, utpote Slesise et Lusatise (quum scilicet ad hoc regnum pertineant) non modicum exinde gravamen habent, nam status. marchionatus Moravise exponunt, quod plures Moravi magnis officiis in hoc regno functi sint, unde Majestas Sua regia hoc ab sequitate distare putat, quod Bohemi in aliis patriis officia gerere debeant, hi vero non qui ex eisdem patriis sunt oriundi, easque inhabitaiit, unde satis grave est, Maj estati Suae hunc articulum confirmare et propterea scire cupit nomina officiorum et quae privilegia status desuper habent.
Nono, quoad debita contracta et impignorationes Majestas Sua se gratiose offert, quod quicquid Majestatis oratores, qui nuper hic Majestatis Suae electioni interfuere, promiserunt et consenserunt, se hoc idem gratiose exequi velie, debent igitur iidem status haec debita et impignorationes castrorum et aliorum bonorum, quse redimenda sunt, significare et nominatim exprimere.
Porro super duobus juramentis, quse nuncii et commissarii antedicti Majestati Suae Viennse in scriptis obtulerunt, quorum alterum per Majestatem Suam, sicut ipsis statibus constai, in confinibus factum est, sed quod Majestas Sua alterum hoc modo, sicut in copia desuper facta paret, in coronatione Majestatis Suae prestare debet
[Ex loco hoc patet, scriptum hoc a Ferdinando statibus Bohemiae post adventum ejus in Bohemiam sed ante coronationem oblatum fuisse], hoc idem Majestati Suae grave est, et notanter in eo, quod Majestas Sua obligata esse debet, nihil in corona Bohemie alienare sine prsescitu totius regni. Ignorai insuper Majestas Sua, quomodo nomen illud (ritus) intelligere debeat et quia Majestas Sua informata est, quod ejusdem predecessores reges Bohemiae nunquam ejusmodi dura graviaque juramenta prestiterunt, idcirco Majestas Sua iterum clementi animo petit, ut ssepefati status Majestatem Suam penes juramentum, quod antea predecessores sui fecerunt, permanere et ultra hoc non adigere velini, quandoquidem ipsimet cogitare possunt, quod ubi hoc ad alienas nationes delatum fuerit, non parvam in reputatione Majestatis Suae diminutionem et ipsis statibus oblocutionem parare. Si autem Majestatis Suae predecessores reges Boemiae tale juramentum hujus tenoris jam antea prestitissent, ipsa Majestas Sua huic quoque se non vult opponere.
Cunque status antedicti Majestati Suae prafatae certam copiam unius inscriptionis, quam quondam rex Ludovicus eis expedivisse debuerit, Vienna; obtulerint, humillime petentes, ut Majestas Sua eis talem dare et concedere deberet, quod etiam factum est, interea tamen eadem Majestas Sua tantum edocta est, quod quamvis rex Vladislaus felicis memorise ipsis statibus pro prefato rege Ludovico filio suo consenserit, quod ipsis ejusmodi inscriptionem, postquam ad regimen et gubernium veniret, expedire deberet, nihilominus tamen idem rex Ludovicus tali inscriptione liber et immunis dimissus est, ad haec necessarii majorisque importantiae articuli et specialiter id, quod confirmationem libertatum suarum attinet, in jurameuto, quod Majestas Sua in coronatione prestare debet, continentur.
Ceterum videtur eidem Majestati Suae, quod si inscriptio per Majestatem Suam expedita, sic in esse permanere deberet, quod literae quondam regis Ludovici preedicti, quas ipse ad partium instantiam aliquando inconsiderate expedivit, per eandem confirmarentur, eoque minora munimenta Majestas Sua haberet in posterům jure contra eas agendi. Ea propter Majestas sua denuo gratiose petit ab eisdem statibus, quod Majestati Suae supradictamin scriptionem expeditam ad manus Majestatis Suae restituant, Majestatique Suae contra ea, que ab antiquo introducta sunt., et in hoc casu singulariter non magis imponere velini, quam erga alios reges prius factum fuerit; sed si adhuc aliquot articuli videlicet compactata et archiepiscopatum Pragensem et alia hic similia concernentes in praefato juramento non essent comprehensi, sive in his intelligi non possent, in his etiam Majestas Sua se erga eosdem status gratiose exhibere et tenere intendit.
Quoad monasterium Waldsaxen aliaque jura et justitias regno Bohemiae spectantes et eidem coronse ablatas, quasque Majestas Sua pro corone illa recuperare debet, Majestas Sua iterum gratiose petit ab eisdem statibus, quod Majestati Suae singulas partes, que prius ad coronam istam spectabant et injuste ablatse essent, cum eorum bona opinione indicare velini, qua via illa recuperali possint, ex tunc Majestas Sua se superinde latius in hanc causám diriget omniaque ea proponet, quse toti regno illi et incremento et amplificationi esse poterint.
Ultimo, cum saepedicti status rogando petunt, ut ei privilegia imperatoris Caroli Quarti in lingua bohemica expediantur et juxta ipsorum annotationem lucidius exprimant[ur], super his eadem Majestas Sua statibus antedictis exponi facit, quod non bene convenit, ut Majestas Sua hoc faciat, quia non est in potestate Majestatis Suae, ut literas imperatoris Romanorum extendat et declaret secus quam in se sonant, nam etsi Majestas Sua hoc propenso animo et libenter faceret, nihilominus tamen hoc Mti. Suae tendit ad jocum, et hoc ultra quod regno illi inutile et nullius emolumenti foret, erga Majestatem Caesaream minime defendere posset, idcirco eadem Majestas Sua denuo gratiose petit, quod iidem status Majestatem Suam hoc articulo patiantur immunem ac confirmatione suorum privilegiorum de Mte. Sua (sicut alii reges fecerunt) contenti esse velini, quae omnia Mtas. Sua sibi de eisdem statibus antedictae coronse sine repulsa vult persvadere et erga eosdem et eorum quemlibet omni gratia recognoscere.
Si vero in uno vel pluribus articulis prsescriptis status illi privilegiati essent, sive Majestatis Suae predecessores reges Bohemie illos ita observassent, ipsaque obligata esset, ut illos exequeretur, debent Majestati Suae status antedicti talia privilegia exhibere, quo facto Majestas Sua se in eo quoque ita vult ostendere, quod ipsi status omnem gratiosum animum et inclinationem (quam ipsa versus hoc regnum Bohemiae gerit) cognoscere et experiri debeant.